Limfocyty – to dzięki nim możliwa jest skuteczna walka z drobnoustrojami. Należą one do większej grupy komórek krwi – leukocytów, zwanych powszechnie białymi krwinkami. Limfocyty odpowiadają głównie za tzw. odporność swoistą, czyli takie reakcje immunologiczne, które są skierowane ku specyficznym, rozpoznanym wcześniej przez organizm patogenom oraz własnym zakażonym lub uszkodzonym komórkom. Monitorowanie poziomu limfocytów to jedno z podstawowych elementów badania krwi. Warto regularnie sprawdzać ich poziom, ponieważ zbyt niskie lub zbyt wysokie stężenie limfocytów może sygnalizować o toczącym się w organizmie procesie chorobowym.
Spis treści
- Czym są limfocyty?
- Rodzaj limfocytów
- Jakie funkcje pełnią limfocyty w organizmie
- Normy limfocytów
- Obniżony poziom limfocytów we krwi – możliwe przyczyny
- Leczenie limfopcytopenii
- Podwyższony poziom limfocytów we krwi – możliwe przyczyny
- Leczenie limfocytozy
Czym są limfocyty?
Limfocyty czyli rodzaj białych krwinek możemy nazwać potocznie siłami zbrojnymi naszego układu immunologicznego. Limfocyty to krwinki o kulistym kształcie, posiadają duże jądro i niewielką ilość wypełniającej przestrzeń cytoplazmy. Powstają przede wszystkim w szpiku kostnym czerwonym, ale poza tym także w grasicy, śledzionie, węzłach chłonnych i grudkach chłonnych błon śluzowych.
Rodzaj limfocytów
Wyróżniamy limfocyty B oraz T. Pierwsze z nich są nazywane szpikozależnymi i powstają w szpiku kostnym, a dojrzewają w węzłach chłonnych oraz śledzionie. Limfocyty T również powstają w szpiku kostnym, ale dojrzewają w grasicy. Czas życia limfocytów T wynosi od kilku miesięcy do kilku lat.
Jakie funkcje pełnią limfocyty w organizmie
Aby dostać się do organizmu człowieka, bakterie, wirusy i grzyby muszą pokonać bariery ochronne: skórę, błony śluzowe i wszelkie wydzieliny (np. mocz czy pot). Kwaśne pH płynów ustrojowych działa bakteriobójczo, więc ich pokonanie dla drobnoustrojów nie jest łatwe.
Jeśli jednak uda im się je pokonać, w organizmie aktywują się fagocyty. Otaczają one patogeny, które dostały się do organizmu i wchłaniają je. Jeśli jednak i przez nie zarazki nie zostaną pokonane, konieczna jest aktywność limfocytów przekształcających się w przeciwciała. Podstawowa rola limfocytów w organizmie polega na rozpoznawaniu i likwidacji antygenów, którym uda się przedostać do organizmu. Dzięki takiemu działaniu limfocytów organizm człowieka jest chroniony przed rozwojem chorób. Kiedy limfocyty niszczą komórki zawierające obce antygeny – reakcja ta jest pożyteczna może jednak być niekorzystna, gdy w grę wchodzą choroby autoimmunologiczne lub odrzucenie przeszczepu.
Normy limfocytów
Poziom limfocytów sprawdza się wykonując badania morfologiczne krwi.
Ich ilość (poziom wysoki, niski lub w normie) może powiedzieć bardzo dużo o stanie zdrowia dzieci
i dorosłych. Limfocyty to komórki, które cały czas krążą pomiędzy limfą a krwią, ale standardowo ich poziom jest oznaczany we krwi pełnej, podczas badania morfologii krwi.
Zarówno ilość limfocytów, jak i ich procentowy udział w całkowitej puli białych krwinek zmienia się w ciągu życia i w zależności od płci i wieku pacjenta mieści się w innych normach, wynosząc odpowiednio:
- dla noworodków: od 2 do 10 tys. komórek/µl, 30 – 65% (wszystkich białych krwinek),
- dla niemowląt: od 4 – 13,5 tys./ µl, 50 – 75%,
- dla dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat: 4 – 10,5 tys./ µl, 50 – 70%,
- dla dzieci 4 – 7 lat : 1,5 – 7 tys./ µl, 32 – 60%,
- dla dzieci 8 – 15 lat : 1,5-6 tys./ µl, 28 – 48%,
- dla młodzieży od 16 – 21 r.ż.: 1 – 5 tys./ µl, 25 – 45%,
- dla dorosłych mężczyzn: 1 – 4,5 tys./ µl, 20 – 45%,
- dla dorosłych kobiet: 1 – 4 tys./ µl, 20 – 40%
Poziom limfocytów u kobiet w ciąży może w naturalny sposób się zmieniać i być inny niż przyjęta norma dla ogółu kobiet. W pierwszym i drugim trymestrze ilość LYM może być podwyższona, w trzecim trymestrze może ulec obniżeniu. Kobiety będące w ciąży zawsze powinny konsultować swoje wyniki badań z lekarzem.
Obniżony poziom limfocytów we krwi – możliwe przyczyny
Obniżona liczba limfocytów może być wywołana procesem chorobowym albo uwarunkowanym genetycznie defektem mechanizmów odpornościowych. W języku medycznym niski poziom limfocytów określa się mianem limfopenii lub limfocytopenii, którą diagnozuje się, kiedy ich poziom wynosi poniżej 1 000/µl, przy odsetkowej wartości mniejszej niż 20%. Mówimy wtedy o niewydolności układu wytwarzającego limfocyty. Możemy rozróżnić dwa rodzaje limfopenii: wrodzoną (czyli wrodzony niedorozwój utkania limfatycznego) i limfopenię nabytą, występująca w trakcie niektórych chorób.
Limfocyty poniżej normy mogą mieć bardzo różne podłoże. Limfopenia rozwija się często na początkowym etapie chorób infekcyjnych, nierzadko dotyczy też osób, które narażone są na sily stres, ciężki wysiłek fizyczny czy towarzyszy stanom popreracyjnym. Obniżony poziom limfocytów pojawić się może w wyniku zażywania niektórych leków.
Za niskie limfocyty stwierdza się w przebiegu chorób, takich jak: gruźlica, grypa, dur brzuszny (tyfus), AIDS, WZW, mocznica, zespoły popromienne powodowane przez promieniowanie jonizujące, zespoły wstrząsowe (np. wstrząs anafilaktyczny), choroby autoimmunologiczne (stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń).
U kobiet w ciąży wiele parametrów morfologii krwi ulega zmianom i nie jest to sytuacja wyjątkowa. Obniżone limfocyty we krwi w ciąży nie muszą wskazywać na występowanie nieprawidłowości, którymi należy się martwić, jednak ich stężenie powinno się regularnie kontrolować wraz z lekarzem prowadzącym. Obniżona liczba limfocytów w ciąży może świadczyć o osłabieniu układu odpornościowego oraz zbyt niskiej ochronie organizmu przed wnikaniem niebezpiecznych patogenów.
Przyczyną obniżonej wartości leukocytów u dziecka może być niewydolność szpiku (to tam powstają białe krwinki) wynikająca czy to z jego hipoplazji, czy też aplazji. Leukopenia u dziecka może być również skutkiem uszkodzenia szpiku przez leki, promieniowanie czy substancje toksyczne. Zdarza się, że do obniżenia poziomu leukocytów we krwi doprowadzają choroby nowotworowe, niektóre zakażenia wirusowe, posocznica czy anemia z niedoboru żelaza. Sam wynik badania leukocytów u dziecka, może być sygnałem, że ze zdrowiem pacjenta dzieje się coś niedobrego, ale z pewnością samo tylko to badanie nie umożliwia postawienia diagnozy konkretnego problemu. Poza morfologią krwi ważny jest również i jej rozmaz, który określa dokładne poziomy poszczególnych komórek zaliczanych do leukocytów, takich jak neutrofile, eozynofile, limfocyty i inne.
Leczenie limfopcytopenii
Leczenie limfopcytopenii wtórnej najczęściej polega na wyleczeniu choroby podstawowej, a wtedy liczba limfocytów we krwi powinna powrócić do wartości prawidłowych. Natomiast w przypadku wrodzonych limfopenii leczenie jest bardziej skomplikowane i wymagana jest terapia immunostymulacyjna, modyfikująca czynność układu odpornościowego. Konieczne jest także leczenie objawowe zakażeń, a zatem antybiotykoterapia.
Podwyższony poziom limfocytów we krwi – możliwe przyczyny
Podwyższony poziom limfocytów (tzw. limfocytoza) może być związany zarówno ze zwykłą infekcją jak i poważnymi chorobami. Limfocyty powyżej normy pojawiają się w przebiegu stanu zapalanego oraz po infekcjach. Towarzyszą kile, krztuścowi, przewlekłym chorobom krwi, wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego, wirusowemu zapalaniu wątroby, gruźlicy, grypie, szkarlatynie, opryszczce, chorobie Leśniewskiego Crohna, niedoczynności przysadki mózgowej, przewlekłej alergii, mononukleozie, toksoplazmozie, cytomegalii, białaczce limfatycznej, białaczce limfoblastycznej, szpiczakowi mnogiemu, chłoniakowi.
Zdarzają się sytuacje, gdy stwierdzona w badaniach limfocytoza, nie jest konsekwencją choroby, a skutkiem działania przyjmowanych przez pacjenta leków. Istnieją również inne niż leki czynniki, które mogą wywołać limfocytozę, nieświadczącą o stanie chorobowym. Należą do nich np. wysiłek fizyczny, palenie tytoniu, zabiegi chirurgiczne, niektóre urazy.
Dzieci, u których stwierdza się podniesiony poziom leukocytów najprawdopodobniej zmagają się właśnie z jakąś infekcją. Poziom leukocytów podnosi się aby skuteczniej mogły zwalczać mikroby atakujące organizm dziecka. Ich ilość powróci do normalnego poziomu najpewniej kilka tygodni po wyleczeniu. W niektórych przypadkach podwyższone limfocyty informują jednak o poważnym stanie chorobowym, dlatego nie można lekceważyć ich wysokich wartości, szczególnie jeżeli nie stwierdzono infekcji. Wówczas zawsze podwyższony poziom limfocytów wymaga dalszej diagnostyki.
Leczenie limfocytozy
W przypadku limfocytozy, w celu poprawy wyników, konieczna jest prawidłowa diagnostyka jej pierwotnej przyczyny czyli określenie choroby skutkującej podwyższonym poziomem limfocytów.
Z reguły nie prowadzi się leczenia samej podwyższonej leukocytozy lecz choroby podstawowej. Wraz z postępem leczenia choroby podstawowej, leukocytoza wraca do normy. Jedynie przy znacznej leukocytozie rzędu kilkuset tysięcy zagrażającej zatorom w układzie krwionośnym w specjalistycznych ośrodkach hematologicznych wykonuje się separację białych krwinek z krążenia i w ten sposób zmniejsza się leukocytozę do akceptowalnego poziomu.
W przypadku większości pacjentów limfocytoza ustępuje w wyniku poprawy ogólnego stanu zdrowia.
Pamiętaj o regularnych badaniach krwi, możesz je wykonać w Centrum Medycznym MML. Umów się już teraz: 22 406 54 22
