Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (age-related macular degeneration – AMD) to częsta choroba oczu, występująca zwykle u osób po 45.-50. roku życia. Schorzenie dotyczy plamki żółtej, która jest centralnym obszarem siatkówki oka. Choroba może prowadzić do nieodwracalnej utraty widzenia i niezdolności do samodzielnego funkcjonowania. Sprawdź, na czym polega leczenie AMD.
Zwyrodnienie plamki żółtej – co to jest
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, zwane też AMD, jest przewlekłą chorobą siatkówki oka. AMD atakuje plamkę żółtą – obszar siatkówki, który zapewnia widzenie barwne o wysokiej rozdzielczości. Zaawansowana choroba niszczy widzenie centralne, a widzenie peryferyjne zwykle pozostaje nienaruszone. W krajach rozwiniętych AMD jest najczęstszym powodem nieodwracalnej utraty wzroku u osób powyżej 50 r.ż.
Na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem cierpi ok. 17% światowej populacji. Rozpowszechnienie tej choroby oczu stale rośnie.
Rodzaje zwyrodnienia plamki żółtej
Specjaliści wyróżniają dwie postacie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem – suchą i wysiękową (zwaną też wilgotną, mokrą lub neowaskularną).
Postać sucha AMD, dotycząca 80-90% chorych, postępuje powoli (przez miesiące lub lata) i na ogół w mniejszym stopniu upośledza widzenie. Postać sucha choroby może przejść w wysiękową.
Postać wysiękowa AMD występuje rzadziej i jest bardziej agresywna. Często przebiega dynamicznie. Może spowodować stosunkowo nagłe obniżenie ostrości wzroku. Nieleczona postać mokra AMD niemal w każdym przypadku prowadzi do nieodwracalnej utraty widzenia centralnego, czyli do praktycznej ślepoty. Jak wspomniano wyżej, widzenie peryferyjne pozostaje niezmienione, ale jest ono niewystarczające do utrzymania samodzielności pacjenta.
Rozpoznanie postaci wysiękowej powinno zatem skutkować pilnym wdrożeniem leczenia AMD. Każde opóźnienie grozi szybką, nieodwracalną utratą wzroku.
Zwyrodnienie plamki żółtej – objawy
Do symptomów AMD zaliczane są:
- bezbolesna, często nagła utrata widzenia centralnego (zaciemnienie środka oglądanego obrazu, zwane mroczkiem centralnym), z pogorszeniem ostrości wzroku z bliskich i dalekich odległości,
- metamorfopsje (krzywienie bądź falowanie obrazu).
Wraz z postępem AMD dochodzi do obniżenia jakości życia chorego. Pacjent ma problemy z czytaniem i pisaniem, rozpoznawaniem twarzy i kolorów czy prowadzeniem samochodu. Osoby ze zwyrodnieniem plamki żółtej często ulegają też wypadkom i urazom oraz stają się zależne od innych. Choroba oczu może się również wiązać z trudnościami w sferze zdrowia psychicznego, np. z obniżeniem nastroju czy depresją.
Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny
Przyczyny AMD są złożone i nie do końca poznane. Wiadomo, że wpływ na wystąpienie tej choroby oczu mają predyspozycje genetyczne, starzenie się siatkówki oraz czynniki żywieniowe i środowiskowe. Wśród tych ostatnich rolę odgrywa zwłaszcza palenie tytoniu. Udowodniono, że palacze chorują na AMD 6 razy częściej niż osoby niepalące.
Do innych czynników ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej należą:
- zaawansowany wiek;
- kolor tęczówki (osoby o jasnych tęczówkach chorują częściej);
- rasa (zwyrodnienie plamki żółtej powszechniej występuje u osób rasy białej);
- płeć (kobiety zapadają na AMD nieco częściej niż mężczyźni);
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV;
- zaburzenia gospodarki lipidowej;
- obecność chorób układu krążenia i metabolicznych (np. nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy).
Jak lekarz rozpoznaje zwyrodnienie plamki żółtej
By zdiagnozować AMD, specjalista przeprowadza wywiad medyczny i badanie okulistyczne. Po wykryciu zmian wymagających terapii lub w przypadku wątpliwości diagnostycznych, lekarz może skierować pacjenta na kolejne badania.
Do postawienia diagnozy zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem wystarcza zwykle badanie OCT (optyczna koherentna tomografia). Niekiedy badanie uzupełnia się o angiografię OCT (angioOTC lub w skrócie – OCTA) albo – rzadziej – o angiografię fluoresceinową (AF).
Optyczna koherentna tomografia (OCT oraz OCTA) jest badaniem nieinwazyjnym i nie wymaga specjalnych przygotowań. Angiografia fluoresceinowa należy do badań inwazyjnych. Niektóre schorzenia stanowią przeciwwskazanie do tego badania lub sprawiają, że trzeba się do niego specjalnie przygotować.
Leczenie AMD
Leczenie AMD zależy od stadium i typu choroby. Obecnie okuliści nie dysponują skutecznymi metodami terapii, które mogłyby cofnąć zmiany typowe dla suchego AMD.
W przypadku postaci wysiękowej leczeniem z wyboru jest terapia lekami blokującymi czynnik wzrostu śródbłonka naczyń (anti-vascular endothelial growth factor – anty-VEGF). Terapia anty-VEGF, podawana w zastrzykach, skutkuje utrzymaniem wyjściowej lub – w niektórych przypadkach – uzyskaniem lepszej ostrości wzroku.
Chorym na AMD doświadczającym obniżonego nastroju, depresji czy stanów lękowych zaleca się konsultację ze specjalistą zdrowia psychicznego (psychologiem lub lekarzem psychiatrą).
Na czym polega terapia anty-VEGF
Terapia preparatami anty-VEGF polega na wstrzykiwaniu leków bezpośrednio do chorego oka, a dokładniej do komory ciała szklistego wypełniającego gałkę oczną. Dlatego zastrzyki te noszą miano iniekcji doszklistkowych.
Iniekcje doszklistkowe są jednymi z najczęściej przeprowadzanych okulistycznych procedur zabiegowych. Zastrzyki wykonuje się bardzo cienką igłą, po znieczuleniu miejscowym i odkażeniu leczonego oka. Podczas procedury większość pacjentów odczuwa jedynie niewielki dyskomfort. Terapia anty-VEGF prowadzona jest według określonego schematu.
Zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy leczenie prowadzi się do końca życia lub przejścia choroby w postać dokonaną, z głęboką utratą widzenia centralnego. Jednak badania nad nowymi terapiami cały czas trwają i sytuacja może ulec zmianie.
Po ewentualnym zakończeniu leczenia pacjent otrzymuje rekomendacje dotyczące dalszego postępowania. Zazwyczaj obejmują one wizyty okulistyczne, kontrolę ciśnienia tętniczego, stosowanie prawidłowej diety (opcjonalnie suplementów), rzucenie palenia i noszenie okularów z filtrem UV.
W naszej klinice prowadzimy leczenie AMD zarówno na warunkach komercyjnych, jak i w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Zapobieganie AMD
Profilaktyka zwyrodnienia plamki żółtej polega na zaprzestaniu palenia i noszeniu okularów z filtrem UV. Ważna jest też umiarkowana aktywność fizyczna, utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz kontrolowanie chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych, np. nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy. Przed AMD chroni też odpowiedni sposób żywienia. Osoby spożywające od dzieciństwa dietę z dużą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, antyoksydantów i cynku rzadziej zapadają na tę chorobę oczu.
Należy również regularnie poddawać się badaniom okulistycznym w celu wykrycia wczesnych symptomów AMD czy innych schorzeń. By wstępnie rozpoznać objawy zwyrodnienia plamki żółtej, pacjent może samodzielnie przeprowadzić tzw. test Amslera. Istotne jest, aby wykonać go najpierw jednym, a później drugim okiem.
Trzeba pamiętać, że wczesne rozpoczęcie odpowiedniej terapii w przypadku postaci wysiękowej AMD, u prawie 90% pacjentów daje szansę na utrzymanie przez wiele lat widzenia stwierdzonego w momencie rozpoczęcia leczenia.
Potrzebujesz leczenia AMD zastrzykami do oka? Już dziś skontaktuj się z Centrum Medycznym MML!