Nieżyt nosa nazywany jest potocznie katarem. To dolegliwość, z którą zetknął się chyba każdy. Często choroba jest bagatelizowana, ale należy mieć świadomość, że nie leczona może doprowadzić do rozwoju poważniejszej infekcji. Czym dokładnie jest nieżyt nosa, jakie są jego objawy i przyczyny oraz w jaki sposób właściwie leczyć chorobę?
Spis treści
- Nieżyt nosa – co to za problem i jakie są jego przyczyny?
- Jakie są objawy nieżytu nosa?
- Jak leczyć nieżyt nosa?
Nieżyt nosa – co to za problem i jakie są jego przyczyny?
Terminem nieżyt nosa określa się stan zapalny błony śluzowej. Choroba może mieć różne podłoże, w zależności od czasu jej trwania oraz przyczyn wywołujących problem wyróżnić można kilka wariantów choroby.
Najczęściej katar pojawia się w wyniku infekcji. W takiej sytuacji mówi się o ostrym prostym nieżycie nosa, wywołanym zazwyczaj przez wirusy, w tym wirusy grypy, adenowirusy, wirusy paragrypy czy rhinowirusy. Przenoszone są drogą kropelkową, przez co do zakażenia może dojść stosunkowo łatwo. Zdarza się, że choroba wywoływana jest również przez bakterie, jednak w większości przypadków jest to zakażenie wtórne, rozwijające się na bazie wcześniejszej infekcji wirusowej. Początkowo katar jest wodnisty, z czasem staje się gęstszy, przez co oddychanie przez nos staje się mocno utrudnione.
Nieżyt nosa, jeśli trwa dłużej niż 12 tygodni, określany jest mianem przewlekłego nieżytu nosa. Stan ten wymaga konsultacji z lekarzem, rozszerzenia diagnostyki i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. Jeśli problem nie zostanie właściwie rozpoznany, rozwinąć się mogą poważniejsze problemy, jak np. stan zapalny zatok przynosowych. Aby leczenie było skuteczne koniecznie trzeba ustalić przyczyny utrzymującego się stanu zapalnego.
Jednym z wariantów przewlekłego nieżytu nosa jest alergiczny nieżyt nosa. Rozwija się on na bazie alergii, z jaką mierzy się pacjent. Rozpoznanie choroby wymaga przeprowadzenia testów alergicznych – skórnych lub z krwi. Przyczyną problemu jest niewłaściwa, nadmierna reakcja układu immunologicznego. Mechanizm działania alergii polega na tym, że potencjalnie nieszkodliwe czynniki (tzw. alergeny), są rozpoznawane przez układ odpornościowy organizmu jako potencjalnie szkodliwe. Dochodzi wówczas do sytuacji, w której organizm zaczyna wytwarzać specyficzne białka, chcąc wyeliminować zagrożenie. W konsekwencji pojawiają się charakterystyczne objawy, poza nieżytem nosa mogą one obejmować również zmiany skórne, nieprawidłowości w obrębie układu oddechowego czy pokarmowego.
Drugim zróżnicowanym wariantem jest przewlekły nieżyt nosa niealergiczny. Problem diagnozowany jest u osób, u których występują charakterystyczne objawy przewlekłego stanu zapalnego, ale podłoże alergiczne zostało wykluczone. W takiej sytuacji mówi się o naczynioruchowym lub idiopatycznym nieżycie nosa. Jest to choroba niezapalna, niealergiczna, a przyczyną dolegliwości jest nadmierne poszerzenie naczyń krwionośnych w jamie nosowej. Sytuacja ta prowadzi do obrzęku błony śluzowej oraz rozwoju nieżytu. Do dziś przyczyny takiego stanu nie zostały do końca poznane. Przypuszcza się, że duże znaczenie mogą mieć czynniki środowiskowe, działające na błonę śluzową drażniąco. Wśród najczęściej wymienianych wskazuje się: zbyt suche powietrze, dym tytoniowy oraz zanieczyszczenia powietrza, nagłe zmiany temperatury, a także ciśnienia atmosferycznego. Na błonę śluzową nosa drażniąco działać mogą również niektóre zapachy. Szczególnym wariantem choroby jest nieżyt polekowy, pojawiający się m.in. u osób nadużywających preparatów na bazie oksymetazoliny i ksylometazoliny.
Szczególnym przypadkiem choroby jest cuchnący nieżyt nosa, nazywany także ozeną. Jest to poważny problem, którego nie można bagatelizować. Choroba jest bardzo nieprzyjemna, ponieważ powoduje szereg specyficznych objawów. Przyczyną choroby są zazwyczaj czynniki drażniące, głównie zanieczyszczenia powietrza oraz kurz. Wraz z rozwojem choroby, gdy nie zostanie ona odpowiednio zdiagnozowana i leczona, dochodzi do stopniowego zaniku błony śluzowej nosa. Atrofia postępuje stopniowo, a im szybciej zostanie rozpoznana, tym szybciej można będzie wprowadzić odpowiednie i skuteczne leczenie. Tego typu schorzenie jest często związane z zażywaniem kokainy.
Jakie są objawy nieżytu nosa?
Objawy, jakie pojawiają się w przebiegu ostrego prostego nieżytu nosa, to poza charakterystycznym katarem, również obrzęk nosa i znajdującej się w nim błony śluzowej. Symptomy te mocno utrudniają prawidłowe oddychanie. Dodatkowo pojawić się może także kaszel, będący konsekwencją podrażnienia tylnej ściany gardła, przez spływającą z nosa wydzielinę. U niektórych osób wystąpić mogą również inne objawy, takie jak bóle głowy oraz objawy towarzyszące wirusowemu zapaleniu spojówek. Poza uporczywym świądem obserwuje się też zaczerwienienie oraz intensywne łzawienie.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów alergicznego nieżytu nosa należy wymienić oczywiście katar. W przeciwieństwie do infekcyjnego, wydzielina z nosa przez cały czas jest wodnista. Osoby zmagające się z problemem zgłaszają uczucie zatkanego nosa, często kichają, w wyniku działania alergenów błona śluzowa w nosie może powodować świąd. Zdarza się, że przykre dolegliwości obejmują również oczy, które także mogą swędzieć, bywają zaczerwienione, nadmiernie łzawią. Dodatkowo powieki mogą być obrzęknięte, co powoduje duży dyskomfort.
Niealergiczny nieżyt nosa objawia się przede wszystkim uczuciem zatkanego nosa, któremu towarzyszy intensywny katar, najczęściej wodnisty. Charakterystyczne jest też napadowe kichanie.
Wśród charakterystycznych objawów ozeny wymienić należy uczucie suchości w nosie oraz obecność żółtej lub zielonej, zaschniętej wydzieliny – najczęściej strupów. Podczas wywiadu lekarskiego pacjenci zgłaszają dziwny i nieprzyjemny zapach, przy czym wraz z nasileniem choroby dochodzi do częściowej lub całkowitej utraty węchu. Chorobie towarzyszyć mogą krwawienia i krwotoki z nosa oraz obecność ropnej, wręcz śmierdzącej wydzieliny z nosa. Problemy te prowadzą do upośledzenia oddychania przez nos.
Jak leczyć nieżyt nosa?
Prawidłowy i co bardzo ważne – skuteczny sposób leczenia zależy przede wszystkim od postawienia prawidłowej diagnozy.
Leczenie alergicznego nieżytu nosa wymaga w pierwszej kolejności ustalenia przyczyn choroby, czyli wytypowania substancji powodujących reakcję alergiczną. Następnie włączane są odpowiednie leki alergiczne, przyjmowane na stałe lub sezonowo, w zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta. Leki zawierające histaminę mają na celu blokowanie reakcji alergicznej, aby nie dochodziło do rozwoju charakterystycznych symptomów. Leczenie alergicznego nieżytu nosa może wymagać podawania glikokortykosteroidów. Zazwyczaj są one dostępne w preparatach pozwalających na bezpośrednią aplikację do nosa, gdzie powodują obkurczenie śluzówki i ustąpienie objawów kataru i uczucia zatkanego nosa. Należy jednak pamiętać, że tego typu leki są skuteczne tylko wtedy, gdy przyjmowane są regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Pierwsze efekty stosowania glikokortykosteroidów donosowych zaobserwować można po kilku dniach stosowania. Gdy dolegliwości są naprawdę intensywne, wówczas w pierwszych dniach sięgnąć można po dodatkowe leki – krople obkurczające błonę śluzową o szybkim działaniu. Należy jednak pamiętać, że są to leki, których w zależności od wariantu – nie można stosować dłużej niż kilka dni. Wystąpienie bardzo nasilonych objawów może wymagać włączenia immunoterapii.
W leczeniu niealergicznego nieżytu nosa duże znaczenie odgrywa eliminacja substancji drażniących błonę śluzową nosa. Objawy mogą być łagodzone przy pomocy glikokortykosteroidów donosowych, które pozwalają na ograniczenie miejscowych dolegliwości, a jednocześnie są bezpieczne i można stosować je w dłuższym okresie czasu.
Cuchnący nieżyt nosa wymaga wdrożenia odpowiedniego postępowania. Najważniejsze, aby nie dopuszczać do uszkodzenia i zaniku błony śluzowej, dlatego podstawą terapii jest jej regularna regeneracja i odbudowa. Duże znaczenie odgrywa właściwe nawilżenie, oczyszczanie oraz prawidłowa higiena nosa. W zależności od stopnia zaawansowania choroby zaleca się stosowanie preparatów na bazie soli morskiej oraz maści natłuszczających lub leków przyspieszających odbudowę nie tylko błony śluzowej, ale i naczyń krwionośnych.
