Polipy w nosie – co warto o nich wiedzieć?

Polipy, czyli miękkie guzki znajdujące się w nosie, mimo że nie są groźne dla zdrowia nie mogą być bagatelizowane. Ich obecność może negatywnie wpływać na prawidłową wentylację, blokują one bowiem przepływ powietrza. Czym dokładnie są polipy, jaka jest przyczyna ich powstawania, jakie objawy świadczyć mogą o ich obecności? A także jak diagnozowane są i leczone polipy?

Spis treści

1. Polipy w nosie – co to jest i jaka jest ich przyczyna
2. Objawy polipów w nosie
3. Diagnostyka polipów w nosie
4. Polipy w nosie leczenie
5. Na czym polega zabieg usuwania polipów z nosa?
6. Profilaktyka polipów w nosie
7. Nieleczone polipy nosa – powikłania

Polipy w nosie – co to jest i jaka jest ich przyczyna

Polipy to nienowotworowe zmiany w nosie, są bezbolesnymi i miękkimi zmianami, które swoim kształtem przypominają krople lub uszypułowane winogrono. Są podatne na ucisk, ruchome, o białoszarym lub białożółtawym zabarwieniu. Pojawiają się gdy dochodzi do rozrostu tkanek błony śluzowej znajdującej się w nosie i zatokach przynosowych. Pojedyncze lub mnogie zmiany obecne są najczęściej w przewodach nosowych, najczęściej zlokalizowane są w miejscu ujścia zatok przynosowych do jam nosa. W praktyce wyróżnia się trzy warianty polipów w nosie:

• obrzękowe, gdy tkanka łączna jest obrzęknięta, ale nie obserwuje się zmian w obrębie błony śluzowej,
• gruczołowe – poza obrzękiem tkanki łącznej stwierdza się obecność licznych dużych gruczołów oraz torbieli,
• mieszane.

Osobną jednostką chorobową jest polip choanalny, który rozwija się w konsekwencji przewlekłego stanu zapalnego w zatoce szczękowej. Cechą charakterystyczną jest to, że wyrasta on z zatoki szczękowej w kierunku jamy nosowej i gardła.

W początkowej fazie choroby polipy przyjmują dość charakterystyczny wygląd. Ich powierzchnia pokryta jest nabłonkiem oddechowym, w którym występuje duża ilość komórek odpowiedzialnych za produkcję śluzu. Wraz z postępem choroby nabłonek oddechowy pod wpływem działania czynników atmosferycznych przekształca się w nabłonek płaski. Gdy polipy są już bardzo mocno rozwinięte obserwuje się obecność przestrzeni pomiędzy komórkami w obrębie błony podśluzowej. Cechą charakterystyczną jest to, że w przestrzeniach zalega płyn surowiczy

Jak dotąd nie poznano dokładnie przyczyn powstawania polipów w nosie, jednak podkreśla się czynniki, które mogą zwiększyć ryzyko ich wystąpienia. Z prowadzonych dotychczas obserwacji wynika, że prawdopodobieństwo wzrasta u osób zmagających się przewlekłymi stanami zapalnymi błony śluzowej nosa oraz zatok. W rozwoju polipów nosa duże znaczenie mogą mieć również predyspozycje genetyczne. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest zdiagnozowanie u pacjenta zespołu nieruchomych rzęsek. W przebiegu choroby nieruchome rzęski nie biorą udziału w usuwaniu śluzu, w konsekwencji czego zalega on w zatokach. Śluz staje się gęsty, tworząc warunki idealne dla rozwoju bakterii, które powodują kolejne problemy zdrowotne.

Czynnikiem ryzyka wystąpienia polipów nosa są też choroby przewlekłe, jak np. astma oskrzelowa, mukowiscydoza lub niedobory odporności o różnej etiologii. Duże znaczenie ma także nadwrażliwość na niektóre leki, głównie aspirynę lub niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ryzyko wystąpienia polipów wzrasta też u osób, u których zdiagnozowano niedobór witaminy D.

Zmiany pojawiają się najczęściej u osób w średnim wieku, wiele przypadków diagnozowanych jest ok. 50-60 roku życia. U dzieci występują bardzo rzadko.

Objawy polipów w nosie

Rodzaj występujących objawów oraz ich intensywność zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia choroby. Zmiany o niewielkim rozmiarze zazwyczaj przez pacjenta nie są wyczuwalne, natomiast dużych rozmiarów polipy mogą powodować różnorodne objawy, często też o dużej intensywności.

Najbardziej charakterystyczne symptomy obejmują uczucie niedrożnego, zatkanego nosa. Pojawić się może również ból wewnątrz nosa oraz częste kichanie. U niektórych osób polipy mogą wpływać negatywnie na zmysł węchu, powodując jego pogorszenie. Zaburzenia obserwowane mogą być również w obrębie smaku. Wśród objawów pojawia się również katar, zazwyczaj wodnisty lub ropny. Może to być też treść surowicza. Osoby z polipami w nosie, często oddychają przez usta. Zmagają się również z chrapaniem i bezdechami sennymi. Te ostatnie mogą być groźne dla zdrowia i zawsze wymagają konsultacji ze specjalistą. Nos u osób z polipami może być szerszy niż u osób zdrowych. Charakterystycznym objawem jest również uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Obecność zmian w jamie nosa powodować może charakterystyczny sposób mówienia, tzw. mowę nosową.

Zdarza się, że w konsekwencji występowania polipów, pacjenci odczuwają ucisk u nasady nosa, powodując również bóle głowy, a nawet bóle zębów. Bakterie namnażające się w zatokach, gdy wydzielina nie może być skutecznie usunięta, przyczyniają się do zwiększenia częstotliwości infekcji dróg oddechowych.

Diagnostyka polipów w nosie

Diagnostyka polipów w nosie prowadzona jest przez lekarza laryngologa. Przeprowadza on specjalistyczne badanie laryngologiczne, oglądając wnętrze jamy nosowej i gardła, a gdy zachodzi konieczność kieruje pacjenta na dodatkowe badania. Duże znaczenie w diagnostyce polipów w nosie odgrywa szczegółowy wywiad, pozwalający ustalić czy występują charakterystyczne dla choroby objawy.

Dużych rozmiarów polipy są zazwyczaj widoczne podczas wykonywania rynoskopii przedniej. Jest to badanie polegające na ocenie przedniej części jamy nosowej. Jest to możliwe przy wykorzystaniu wziernika. Następnie wykonuje się badanie endoskopowe. Może być ono wykonane endoskopem sztywnym lub giętkim. Kolejnym niezbędnym badaniem jest badanie tomografii komputerowej. Badanie obrazowe pozwala bardzo precyzyjnie ocenić stan pacjenta, lokalizację i wielkość występujących zmian. Jeśli specjalista podejrzewa, że do rozwoju polipów doszło w konsekwencji występującej alergii, wówczas konieczne może być wykonanie również testów, pozwalających wytypować alergeny. Konieczne może być też wykonanie badania krwi oceniającego stężenie witaminy D, ponieważ jej niedobór może występować wraz z polipami.

Należy mieć świadomość, że podobne objawy, jakie występują w związku z polipami, pojawić się mogą także w przebiegu innych chorób, dlatego tak ważne jest postawienie prawidłowej diagnozy. Zdarza się, że charakterystyczne dla zmian polipowatych symptomy mogą świadczyć o rozwoju gruczolaka przysadki mózgowej, złośliwych i łagodnych nowotworów, krwawiących polipów przegrody nosowej czy uwypuklającej się przepukliny oponowo-mózgowej.

Jeśli u pacjenta występują jednostronne polipy, wówczas konieczne może być wykonanie biopsji, w celu wykluczenia zmian nowotworowych czy grzybiczego zapalenia zatok.

Polipy w nosie leczenie

Jeśli problemem jest alergia konieczne jest wdrożenie leczenia choroby podstawowej, podawanie kortykosteroidów, leków antyhistaminowych i w miarę możliwości – unikanie kontaktów z alergenami. Zaletą stosowania sterydów donosowych jest to, że powodują one stopniowe obkurczanie polipów, a z czasem mogą całkowicie je wyeliminować.

Leczenie polipów wybierane jest przez lekarza, po przeprowadzonej szczegółowej diagnostyce. Podstawą jest ocena indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta, stopnia zaawansowania choroby oraz przyczyn jej rozwoju. Podejmowane postępowanie terapeutyczne ma na celu zmniejszenie rozmiaru polipów lub ich całkowitą eliminację.

Lekiem stosowanym w przypadku bakteryjnego zakażenia zatok, które prowadzić może do rozwoju polipów, jest stosowanie odpowiednio dopasowanej antybiotykoterapii.

W uzasadnionych przypadkach, w tym gdy zastosowane leczenie farmakologiczne nie przyniosło oczekiwanych efektów lekarz może podjąć decyzję o konieczności usunięcia polipów. W tym celu pacjent kierowany jest na zabieg endoskopowy.

Na czym polega zabieg usuwania polipów z nosa?

Zabieg usuwania polipów w nosie, w terminologii medycznej nazywany jest polipektomią. Wskazaniem do wykonania zabiegu jest obecność dużej ilości polipów lub gdy zmiany są duże. Zamiany usuwane są przy pomocy endoskopu. Jeśli zachodzą przesłanki, lekarz podczas zabiegu może wykonać poszerzenie ujścia zatok lub dokonać korekty w ich obrębie. Takie postępowanie ma na celu poprawę i ułatwienie wentylacji, a także odpowiedni drenaż.

Zabieg zazwyczaj jest wykonywany w trybie jednodniowej, jest bezpieczny, nie powoduje też wystąpienia dolegliwości bólowych. Pacjentowi podawane jest znieczulenie ogólne. a po jego zakończeniu pacjent wypisywany jest do domu. Zdarza się, że w efekcie polipektomii dojść może do pojawienia się efektów ubocznych. Najczęstszymi powikłaniami po zabiegu usuwania polipów są krwawienia z nosa, ból lub obrzęk. Płynotok lub krwiak oczodołu to powikłania, które występują stosunkowo rzadko.

Profilaktyka polipów w nosie

Osoby zmagające się z polipami muszą wiedzieć, że zmiany te mają tendencję do nawracania. Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o właściwą profilaktykę. Największą rolę odgrywa odpowiednia higiena oraz nawilżenie powietrza. Osoby, u których stwierdzona została alergia powinny w miarę możliwości unikać kontaktu z alergenami. Bardzo ważnym elementem profilaktyki jest eliminacja czynników, które powodować mogą podrażnienie nosa i błon śluzowych. Osoby zmagające się z polipami powinny jak najszybciej leczyć każdy nieżyt nosa i stany zapalne zatok. Można sięgnąć po domowe sposoby, chociaż bardziej skuteczne okazać się mogą odpowiednie krople na katar. Ważne, aby leczenie było efektywne. Jeśli zastosowane metody nie przynoszą poprawy, nie należy zwlekać z umówieniem wizyty u lekarza.

Nieleczone polipy nosa – powikłania

Mimo że zmiany, jakimi są polipy nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia, to jeśli nie będą odpowiednio leczone mogą przyczynić się do wystąpienia poważnych problemów. Jednym z największych zagrożeń jest obturacyjny bezdech senny. Dużym zagrożeniem będą też nawracające choroby zatok. Możliwe jest też pogłębienie problemów zdrowotnych u astmatyków, u których napady mogą pojawiać się częściej, mogą też być bardziej intensywne.