Tomografia komputerowa zatok jest jednym z badań obrazowych, które pozwalają na precyzyjną ocenę wybranych struktur. Zatoki są to przestrzenie wypełnione powietrzem, znajdujące się w kościach twarzoczaszki. Łączą się z jamą nosową, pełniąc w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji.
Spis treści
- Tomografia komputerowa zatok – co to za badanie?
- Jak wygląda tomografia zatok?
- Przygotowanie do badania TK zatok
- Kiedy należy wykonać tomografię komputerową zatok?
- Postępowanie po TK zatok
- Powikłania i działania niepożądane po tomografii komputerowej zatok
- Wyniki badania tomografii komputerowej zatok
Tomografia komputerowa zatok – co to za badanie?
W badaniach tomograficznych wykorzystuje się właściwości promieniowania rentgenowskiego, które emitowane jest przez specjalistyczne urządzenie zwane tomografem. Pozwala on na uzyskanie trójwymiarowego obrazu badanej struktury. Dużą zaletą jest również, mozliwość przekrojowego obrazowania wybranych cześci ciała. Jest to możliwe dzięki specjalnej budowie urządzenia, w którym lampa rengenowska wrac z detektorem obracają się wokół pacjenta.
Zatoki usytuowane są w kościach czaszki, pod i nad oczodołami, a także między oczodołami i nosem oraz u ujścia kości nosowej. Ich rola jest bardzo ważna, odpowiadają m.in. za ogrzanie oraz nawilżenie wdychanego powietrza. Zatoki są również ważne w kontekście mowy czy odbierania bodźców dźwiękowych. Ich rolą jest też ochrona twarzoczaszki przed ewentualnymi urazami. Aby skutecznie spełniały zadania ważne, aby były zdrowe. Jednym z badań, które pozwala na rzetelną ocenę stanu zatok jest badanie tomografii komputerowej. Jest to obecnie jedno z najdokładniejszych badań, dzięki któremu lekarz może ocenić stan kości, a także otaczających tkanek miękkich.
Jak wygląda tomografia zatok?
Tomografia komputerowa zatok wykorzystuje właściwości promieniowania jonizującego. Zasada działania jest podobna jak w przypadku RTG, miejsce, które poddawane jest ocenie naświetlane jest, a promieniowanie przenika przez struktury ciała. W odróżnieniu od klasycznego zdjęcia rentgenowskiego, w tomografii zatok konstrukcja aparatu dzięki równoczesnaemu obrotowi lampy i detektora sprawia, że uzyskane dane pochodzą róznych stron i kątów badanej części ciała. Promieniowane przechodząc przez tkanki, powoduje jego osłabienie co zostaje zarejestrowane przez detektor. Następnie ta informacja wysyłana jest do komputera, który przy pomocy specjalistycznego oprogramowania przetwarza obraz, prezentując na ekranie badane struktury.
Przygotowanie do badania TK zatok
Sposób przygotowania do badania zależy od tego czy będzie wykonywane z kontrastem czy bez kontrastu. Gdy lekarz zleci wykonanie TK bez kontrastu wówczas pacjent nie musi przygotowywać się do niego. Inaczej wygląda kwestia w przypadku, gdy konieczne jest podanie środka kontrastującego, w takiej sytuacji pacjent zostanie poinstruowany, jak wygląda badanie i jaką procedurę należy zastosować przed jego wykonaniem.
Jak się przygotować do badania TK z kontrastem? Konieczne jest wykonanie badanie poziomu kreatyniny (eGFR), które obrazuje prawidłowe funkcjonowanie nerek. Jest to niezbędne, aby możliwe było usunięcie środka kontrastowego z organizmu. Pacjenci zmagający się z chorobami tarczycy powinni ponadto wykonać badanie TSH, ze względu na fakt, że środki kontrastowe przygotowywane są na bazie jodu, który nie pozostaje bez wpływu dla funkcjonowania gruczołu tarczowego.
Należy również zadbać o odpowiednie nawodnienie w dniu wykonania badania, w celu zagwarantowania prawidłowego prepływu kontrastu w krwioobiegu oraz umożliwienia szybszego oczyszczenia organizmu. Ważnym elementem jest, także kosultacja z lekarzem odnośnie przyjmowanych leków.
Kiedy należy wykonać tomografię komputerową zatok?
Zaleca się, aby wykonać tomografię komputerową zatok, gdy podejrzewa się, że u pacjenta doszło do infekcji i rozwoju stanu zapalnego. Badanie TK znajduje zastosowanie również wtedy, gdy:
- zachodzi podejrzenie, że w zatokach znajduje się płyn,
- u pacjenta doszło do urazu twarzoczaszki i podejrzewa się uszkodzenie zatok,
- u dziecka występują wady rozwojowe i konieczne jest wykonanie oceny ich zaawansowania,
- zachodzi podejrzenie, że u pacjenta rozwija się choroba nowotworowa w zatokach lub jamie nosowej,
- u pacjenta diagnozuje się skrzywienie przegrody nosowej,
- podejrzewa się obecność ropnia lub torbieli,
- konieczne jest wykonanie oceny drożności przewodów nosowych,
- trzeba ocenić prawidłową powietrzność zatok,
- konieczna jest ocena efektywności zastosowanego leczenia.
U osób, u których planowane są zabiegi chirurgiczne w obrębie twarzoczaszki, tomografia komputerowa zatok jest jednym z elementów przygotowania do zabiegu. Skierowanie na badanie TK otrzymują również pacjenci stomatologiczni przygotowujący się do leczenia ortodontycznego lub implantologicznego.
Przeciwwskazania i bezpieczeństwo TK zatok
TK jest jednym z badań nieinwazyjnych. Ze względu na fakt, że wykorzystywane jest promieniowanie jonizujące tomografia komputerowa nie może być wykonywana u kobiet w ciąży. W przypadku badania wykonywanego z zastosowaniem środka kontrastującego, przeciwwskazaniem jest alergia lub nadwrażliwość na składniki preparatu. Kontrast może nie zostać podany również wtedy, gdy wyniki kreatyniny nie są prawidłowe.
Do przeciwskazań względnych zalicza się również posiadanie elementów cieniujących (metalowych, np. biżuteria) w obrębie badanych struktur.
Postępowanie po TK zatok
Jeżeli badanie wykonywane było bez zastosowania środka kontrastowego, pacjent może powrócić do normalnego funkcjonowania od razu po badaniu. Po podaniu kontrastu pacjent może odczuwać pewne dolegliwości, które dość szybko same ustępują. Pacjenci zgłaszają dziwny posmak w ustach, uczucie kołatania serca, zawroty głowy, a także świąd czy uczucie ciepła.
U osób, u których podany został środek kontrastowy zaleca się, aby przez kilkanaście minut po badaniu pozostać w pracowni na obserwacji. Ważną kwestią jest wspieranie organizmu w usuwaniu kontrastu, dlatego zaleca się spożywanie dużych ilości wody.
Powikłania i działania niepożądane po tomografii komputerowej zatok
TK zatok wykonywana bez kontrastu zazwyczaj nie niesie ze sobą żadnych efektów ubocznych. Jedynie w przypadku podania środków cieniujących, obserwowano u pacjentów sporadyczne występowanie pewnych dolegliwości. Najczęściej pacjenci zgłaszają metaliczny posmak w ustach oraz uderzenia gorąca.
Efekty uboczne po wykonaniu tomografii zatok podzielić można na trzy grupy: łagodne, umiarkowane oraz ciężkie. Mimo że występują dość rzadki, należy mieć świadomość, że wystąpić mogą m.in.: nudności i wymioty, a także zmiany skórne czy rozszerzenie naczyń krwionośnych przy jednoczesnym spowolnieniu akcji serca, dreszcze, skurcz oskrzeli, a w sytuacjach skrajnych – wstrząs anafilaktyczny, będący bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia.
Wyniki badania tomografii komputerowej zatok
Wyniki badania TK zatok nie są dostępne od razu. Co pokazuje badanie? Uwidacznia wszystkie struktury znajdujące się w sąsiedztwie zatok. Pozwala wykryć guzy, zmiany, takie jak ropnie czy torbiele i inne nieprawidłowości, jak np. ostre i przewlekłe stany zapalne. Mimo że obraz zatok widoczny jest na monitorze bezpośrednio w czasie badania, to wynik nie jest dostępny od razu. Podczas tomografii komputerowej obraz zapisywany jest na nośniku, np. płyta CD/DVD, a następnie jest on oceniany przez specjalistę. Zapis badania oraz opis przekazywane są pacjentowi. Czas oczekiwania określany jest na zakończenie wizyty.
