Rak gardła i krtani — objawy i leczenie

Nowotwory złośliwe wywodzące się z nabłonka mogą powstawać w różnych miejscach organizmu ludzkiego gdzie występuje nałonek. Jedną z takich lokalizacji jest okolica gardła i krtani, a więc w miejscu gdzie spotykają się ze sobą grogi oddechowe i pokarmowe człowieka, a także tam gdzie jest zlokalizowany aparat mowy. Początkowe objawy raka krtani lub gardła często mylone są ze zwykłym przeziębieniem, chwilowym dyskomfortem w gardle np. w przebiegu choroby refluksowej co nacznie utrudnia  ich wczesne wykrycie, a tym samym pogarsza rokowania. Prowadzenie zdrowego stylu życia zmniejsza ryzyko tych nowotworów złośliwych. Za główne czynniki sprzyjające powstawaniu raka tej okolicy uważa się palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu( zwłaszcza wysokoprocentowego) oraz pewne zachowania seksualne ( infekcja wirusem HPV)

Spis treści

1. Co warto wiedzieć o raku krtani i gardła?
2. Rodzaje raka krtani i gardła
3. Objawy raka krtani
4. Leczenie raka krtani i gardła
5. Rak gardła i krtani – rokowania
6. Nieleczony rak gardła – niebezpieczeństwa, jakie za sobą niesie

Co warto wiedzieć o raku krtani i gardła?

Krtań to najczęstsza lokalizacja nowotworów złośliwych zaliczających się do grupy nowotworów głowy i szyi. W Polsce rak krtani i gardła to 4% wszystkich nowotworów diagnozowanych u mężczyzn i 0,5% nowotworów diagnozowanych u kobiet. W obrębie głośni występują raki wysoko lub średnio zróżnicowane, a w górnym piętrze krtani stwierdza się raki charakteryzujące się niskim stopniem zróżnicowania, których objawy rzadko skłaniają do odpowiedniej diagnostyki w kierunku tak groźnej choroby, jaką jest nowotwór gardła.

Zmianą przedrakową, która w późniejszym etapie może przekształcić się w nowotwór krtani, jest tzw. dysplazja dużego stopnia. Daje ona niespecyficzne objawy, które nie pomagają w diagnozie. W zależności od lokalizacji zmian w obrębie krtani, raki gardła różnią się od siebie częstotliwością występowania, objawami i metodami leczenia. Palenie tytoniu uznawane jest za najważniejszy czynnik etiologiczny, który sprzyja rozwojowi raka gardła. Osoby niepalące bardzo rzadko mierzą się z rakiem krtani. Innym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na ten rodzaj nowotworu jest spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach.

Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia raka gardła wymienia się także refluks żołądkowo-przełykowy, który treścią żołądkową podrażnia błonę śluzową gardła dolnego i krtani. Na rozwój raka krtani wpływa także długotrwała ekspozycja na drażniące substancje chemiczne, do których należą m.in. opary kwasów, kleje, farby, rozpuszczalniki, płyny czy metale ciężkie. Zazwyczaj dochodzi do tego na tle zawodowym, co warto wziąć pod uwagę, decydując się na pracę w takich warunkach. W ostatnim czasie zwraca się uwagę na występowanie nowotworów o podłożu infekcji wirusem HPV, których liczba stale rośnie Jest to związane z zmianą zachowań seksualnych ( częste zmiany partnerów, seks bez prezerwatywy)

Rodzaje raka krtani i gardła

 Najczęstszym nowotworem rozwijającym się w  w obrębie gardła i krtani jest rak płaskonabłonkowy( łac. carcinoma planoeptheliale). Nowotwory tego rodzaju, w zależności od stopnia rozwoju charakteryzują się dużą zmiennością pod względem dynamiki rozrostu , a także możliwości dawania przerzutów do węzłów chłonnych szyi. Istonym czynnikiem jest także lokalizacja nowotworu. I tak na przykład nowotwory nosogardła , migdałka  będą rozwijać się znacznie szybciej i wcześniej dawać przerzuty węzłowe niż nowotwory krtani o lokalizacji w obrębie głośni.

Lokalizacja zmiany jest także znacząca w przypadku występowania wczesnych objawów Nowootwory gardła dolnego czy nosogardła dają znać o sobie  najczęściej gdy proces jest już zaawansowany . Inaczej jest w przypadku rozwoju rak w obrębie krtani , a zwłaszcza głośni . Tutaj często pierwszym i dość wczesnym objawem jest zmiana barwy głosu co powoduje zgłoszenie się pacjenta do laryngologa.

• rak kolczystokomórkowy gardła znany również jako rak kolczystokomórkowy krtani, jest jednym z podtypów raka płaskonabłonkowego. Rozwój raka kolczystokomórkowego często związany jest z paleniem papierosów i nadmiernym spożywaniem alkoholu,
• rak głośni – stanowi on nieco ponad połowę wszystkich raków krtani. Cechuje się dynamiką wzrostu i późnymi przerzutami do okolicznych węzłów chłonnych. Objawia się przede wszystkim zaburzeniami mowy, która na początku ma postać chrypki oraz dusznościami,
• rak krtani okolicy nagłośniowej – z typ podtypem nowotworu mierzy się blisko 1/3 wszystkich chorych na raka krtani. Cechuje się on dużą dynamiką wzrostu i wczesnymi przerzutami do okolicznych węzłów chłonnych. Objawia się podrażnieniem gardła i uczuciem przeszkody podczas połykania,
• rak krtani okolicy podgłośniowej zalicza się do najrzadszej lokalizacji tego nowotworu. Cechuje się on niewielką dynamiką. Długo nie daje żadnych objawów.

Rzadkim miejscem występowania raka jest języczek podniebienny, który znajduje się na tylnej części podniebienia miękkiego.

Objawy raka krtani

Diagnostyka onkologiczna raka krtani i gardła przebiega w identyczny sposób, jak w przypadku diagnostyki pozostałych nowotworów regionu głowy i szyi. Kluczową rolę podczas badań odgrywa laryngoskopia pośrednia przy użyciu lusterka krtaniowego i laryngoskopia bezpośrednia. Do rozpoznania nowotworu gardła co prawda przyczyniają się charakterystyczne objawy i symptomy, ale to badania histopatologiczne wycinka pobranego drogą biopsji wycinkowej w trakcie bezpośredniego wziernikowania narządu, decydują o tym, z jakim rodzajem raka ma się do czynienia.

Następujące badania obrazowe służą do oceny stopnia zaawansowania klinicznego guza krtani:

• badanie palpacyjne szyi,
• tomografia komputerowa szyi – służy ona ocenie rozległości nacieku nowotworowego,
• USG szyi wraz z oceną stanu węzłów chłonnych,
• RTG klatki piersiowej – w przypadku masywnych przerzutów raka do węzłów chłonnych wykonuje się także jej tomografię komputerową.

W przypadku raka krtani i gardła, wczesna diagnoza może mieć kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia i zwiększa szansę na pełne wyzdrowienie. Pierwsze objawy tego nowotworu złośliwego łudząco przypominają zwykłe przeziębienie. Ważne jest jednak zwrócenie uwagi na to, przez jaki czas się utrzymują. Jeśli dolegliwości trwają dłużej niż kilka tygodni, powinno się skonsultować je z lekarzem. Najbardziej charakterystycznym objawem nowotworu raka gardła i krtani jest chrypka. Zmiana barwy głosu dotyczy tylko i wyłącznie poziomu głośni oraz zmian, które zlokalizowane są w obrębie fałdów głosowych. Niektóre z objawów sugerują na istnienie przewlekłego schorzenia dróg oddechowych. Wśród objawów raka krtani i gardła można wymienić:

• trudności w przełykaniu,
• problemy z oddychaniem,
• trudności z wyraźnym mówieniem,
• uporczywy kaszel i ból gardła,
• uczucie zalegania czegoś w gardle,
• pojawienie się odczuwalnego guzka w gardle lub na szyi,
• ból ucha,
• nagłą i niezamierzoną utratę wagi.

Wczesne objawy raka krtani i gardła zależą od pierwotnej lokalizacji guza. Różnią się one dla poszczególnych poziomów krtani:

Leczenie raka krtani i gardła zależy od zlokalizowania guza oraz stopnia jego zaawansowania klinicznego. Podczas wyboru metody leczenia, zawsze należy rozważyć możliwość, która zaoszczędzi krtań. Pacjenci ze zdiagnozowanym rakiem gardła we wczesnym stadium mogą poddać się radykalnej radioterapii lub usunąć guza techniką laserową. Alternatywą jest operacja wykonywana zewnątrzustnie, która oszczędza krtań. Operacja raka krtani i gardła jest jednak skomplikowanym zabiegiem, który wymaga umiejętności specjalistycznego zespołu chirurgicznego i specjalistów od onkologii głowy i szyi.

Decyzja o częściowym usunięciu krtani jest złożonym procesem, który zależy od objawów choroby, stopnia sprawności osoby chorej, stopnia zaawansowania nowotworu i doświadczenia chirurga. W zaawansowanym stopniu T3 raka wykonuje się całkowitą laryngektomię, która uzupełniana jest napromieniowaniem. Innym sposobem leczenia pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem gardła, jest radykalna radioterapia lub równoczesna chemioradioterapia.

W momencie, gdy rak gardła daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, rozważa się wycięcie układu chłonnego szyi wraz z radioterapią. Niektórzy z pacjentów w zaawansowanych stadiach raka krtani nie kwalifikują się do chorych, u których można przeprowadzić postępowanie miejscowe. Stosuje się wtedy chemioterapię paliatywną, mającą na celu uśmierzenie bólu.

Rak gardła i krtani – rokowania

Rokowania w nowotworze krtani i gardła także zależą od zaawansowania klinicznego raka i lokalizacji guza. Najgorszym rokowaniem cechuje się nowotwór gardła zlokalizowany w okolicy podgłośniowej. Odsetek wyleczeń miejscowych po otwartej laryngektomii w przypadku wczesnego stadium raka krtani utrzymuje się na poziomie 84-98%. Osoby zmagające się z nowotworem złośliwym gardła w stopniach T3, mogą liczyć na skuteczność leczenia wynoszącą 50%. W przypadku zaawansowania T4 skuteczność ta jest jeszcze niższa.

Osoby chore na raka krtani mają zwiększone ryzyko zachorowania na drugi nowotwór, najczęściej raka płuc, bądź inny nowotwór narządów głowy i szyi, w tym także gardła. Wpływają na to wspólne czynniki przyczynowe. W tym miejscu warto wspomnieć o tym, że zachowanie czujności onkologicznej jest niezwykle ważne, a wczesna diagnostyka pozwala na szybkie wykrycie nowotworu krtani, gardła i innych narządów w obrębie głowy i szyi. Niezaawansowane stadium cechuje się lepszym rokowaniem.

Rak gardła w młodym wieku występuje stosunkowo rzadko, ale niestety nie jest on niemożliwy. Może być związany z różnymi czynnikami ryzyka, w tym z paleniem papierosów, nadużywaniem alkoholu oraz zakażeniem wirusem HPV. Rak gardła w młodym wieku może wywołać podobne objawy, jak w przypadku osób starszych. Ważne jest stałe uświadamianie młodych ludzi o zagrożeniach związanych z rakiem gardła. Od dłuższego czasu na paczkach papierosów zaobserwować można nieprzyjemne zdjęcia, pokazujące, do czego może doprowadzić palenie.

Śmiertelność z powodu raka krtani i gardła zależy od rodzaju i stadium nowotworu, a także innych czynników ryzyka, takich jak wyżej wspomniane palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy obecność wirusa HPV. Dziedzina onkologii odniosła w ostatnich latach postępy, co przyczyniło się do poprawy skuteczności leczenia raka gardła i obniżenia poziomu śmiertelności.

Nieleczony rak gardła – niebezpieczeństwa, jakie za sobą niesie

Nieleczony rak gardła to poważne, a nawet potencjalnie śmiertelne zagrożenie. Jest to choroba, która w miarę nieleczenia postępuje i stale się rozwija. Nieleczony rak gardła może prowadzić do rozprzestrzenienia się nieprawidłowości do innych części ciała i powodować znaczny ból. Skutkiem nieleczenia nowotworu jest także:

• zwiększenie zaawansowania choroby,
• zwiększenie bólu i cierpienia,
•  powstanie przerzutów.

Okazuje się, że i leczony nowotwór gardła może powodować dokuczliwe dla pacjentów skutki uboczne, które mogą obejmować m.in.:

• nudności,
• powstanie blizn i deformacji,
• problemy z wymową.